بررسی آلودگی منابع آبی مجموعه معدنی ذغالسنگ طزره با توجه به خصوصیات ژئوشیمیائی منطقه

معدن­کاری ذغال­سنگ، تعادل ژئوشیمیایی اولیه واحدهای سنگی را بر هم می­زند و با تغییریافتن شرایط اکسیداسیون  محیط، عناصر موجود در لایه‏های ذغالی و سنگ­های دربرگیرنده‏ آن­ها آزاد شده و وارد محیط می‏گردند. دراین تحقیق، به بررسی اثرات معدن­کاری ذغال­سنگ در مجموعه معدنی طزره (تونل مادر)، واقع در 70 کیلومتری شمال غرب شهرستان شاهرود پرداخته شده است. به این منظور با تعیین غلظت عناصر as , s , cu , fe,hg ,  sb, pb ,zn ،sr  و se در منابع آبی، باطله‏ها و ذغال­سنگ­­­های استخراج شده از تونل مادر مجموعه‏ معدنی طزره، نحوه گسترش این عناصر در آب های زیرزمینی منطقه بررسی شده است.  ذغال­سنگ منطقه فاکتورهای غنی شدگی بسیار بالایی را برای عناصر مس، سرب، آرسنیک، جیوه و سلنیوم (به ترتیب : 55/22، 01/77، 86/17، 64/44، 95/61 و 4/468) نشان می­دهد. این در حالی است که  باطله­های ذغال و سینه کار، غنی شدگی­ بسیار کمتری نسبت به ذغال­سنگ منطقه برای عناصر فوق نشان می­دهند. بررسی همبستگی عناصر حاکی از این است  که     همبستگی­های بالایی نیز بین آهن و سرب (929/0) و نیز روی با جیوه (980/0) وجود دارد. با توجه به وجود زهاب­های قلیایی طبیعی یا namd (natural alkalin mine drainage) با ph  برابر 6/7 در منطقه، عناصر سنگین با غلظت­های  بسیار پایین در زهاب خروجی تونل مشاهده گردید. این غلظت­ها برای برای عناصر cu و sr  به­ترتیب 1/3 و 2501 ppb بود و برای عناصر pb، zn، fe، as، sb، hg و se میزان غلظت کمتر از حد اندازه­گیری دستگاه ثبت گردید. با این وجود، معدن­کاری باعث افزایش چشمگیر در غلظت عناصر گوگرد، استرانسیوم، مس، آرسنیک و سلنیوم که غلظت آن­ها در آب زیرزمینی پایین دست منطقه به­ترتیب 430000، 8505، 7/3، 5/1 و 3 ppb  بود، گردیده است، به­طوری که گوگرد با افزایش 4/9 برابری، بیشترین افزایش را در آب های زیرزمینی پایین دست معدن­کاری نسبت به آب­های بالا دست نشان می­دهد.